Kulturowo Estonia przynależy do Europy Północnej (Põhja-Euroopa). Decydują o tym powiązania ze Skandynawią, tak historyczne jak współczesne, realizowane bezpośrednio lub poprzez fiński most, czyli pośrednictwo etnicznie bratniego sąsiada z północnej strony Soome laht. Czynnikiem zasadniczo zbliżonym, równie istotnym, a w ujęciu stricte historycznym znacznie nawet ważniejszym, są silnie konotacje z Niemieckim (Północnoniemieckim) Obszarem Kulturowym. Przez setki lat, od wieków średnich aż po pierwsze dekady wieku XX, ziemie estońskie stanowiły najdalej na północny wschód wyeksponowaną rubież kultury niemieckiej i szerzej zachodnioeuropejskiej, po reformacji w jej protestanckiej i luterańskiej odmianie, co do dziś widoczne jest między innymi w architekturze estońskich miast, zwłaszcza stołecznego Tallinna. Jednocześnie wpływy niemieckie są tym, co odróżnia Estonię od Finlandii (gdzie ich praktycznie nie było). W obrębie Europy Północnej zalicza się Estonia do grupy Krajów Bałtyckich (Baltische Länder; Baltimaad). Względy historyczne pozwalają zawęzić ów obszar do Bałtyki Właściwej, czyli Estonii i Łotwy, a nawet jeszcze tylko do Estlandii (Eestimaa), Liwlandii (Liivimaa) i Kurlandii (Kuramaa). Te trzy historyczne krainy tworzą bardzo wyraźnie zarysowaną wspólnotę kulturową, spojoną luteranizmem i bałtoniemiecką przeszłością. Granicę między onymi prowincjami a Litwą można też uznać za rozdzielającą (protestancką) Europę Północną od (katolickiej) Europy Środkowej. Estonia, bez wątpienia najsilniej zindywidualizowany kraj całego Baltikum, ongiś wystawowa republika związkowa, Radziecki Zachód, dziś ponownie ścisłymi i rozmaitymi więzami, również, co szczególnie cenne, takimi zwykłymi, codziennymi, międzyludzkimi, zespolona z naprzeciwległą Finlandią, uchodzi w oczach wielu obserwatorów za co najmniej przedsionek Skandynawii. Jako Skandynawów postrzegają siebie także sami Estończycy. Z drugiej strony przynależność do ZSRR (1940) 1945–1991 sytuuje Estonię, zwłaszcza politycznie, także w Europie Środkowo-Wschodniej (Europie Wschodniej). Historycznie Estonia składa się z dwóch wspomnianych uprzednio krain (Eestimaa i Liivimaa). Zajmującą północną połowę kraju Estlandię (Эстляндия) stanowią ziemie Harjumaa, Järvamaa, Läänemaa i Virumaa w swych historycznych granicach. Z kolei rozpostarta na południu estońska część dawnej Liwlandii (Лифляндия, Ливония) obejmuje historyczne ziemie Pärnumaa, Saaremaa, Tartumaa, Valgamaa, Viljandimaa i Võrumaa. Nazwa kraju (Eesti) wywodzona jest od słowa Aesti (Aestii). Użyte ono zostało w początkach naszej ery przez rzymskiego historyka Tacyta na określenie plemion zamieszkujących wybrzeże Bałtyku. W staroskandynawskich sagach występuje jako Eistland. Dokładnie taką postać nosi we współczesnym języku islandzkim, zaś w formie zbliżonej występuje w pozostałych językach germańskich (Estland). Fińska nazwa Viro pochodzi od leżącej na wschodzie krainy Wironia (Virumaa). Podobną etymologię ma łotewska nazwa Igaunija. Nawiązuje ona do średniowiecznej przygranicznej prowincji na południu kraju (Ugandi). Z kolei wschodniosłowiańskie określenie plemion bałtyckofińskich (Czudź) utrzymało się w rosyjskiej nazwie granicznego jeziora Pejpus (Чудское озеро). Autochtoniczny naród Estonii to oczywiście tytularni Estończycy (Esten; Eestlased; Эстонцы). Mimo iż Estonia zalicza się do państw i krajów bałtyckich Estończycy nie są Bałtami, jak Łotysze i Litwini, ani nawet w ogóle Indoeuropejczykami (Indogermanami). Są natomiast narodem ugrofińskim, bardzo blisko spokrewnionym z Finami. Światową liczebność Estończyków szacuje się na ok. 1,0–1,1 mln. Na Estonię przypada ponad 900 tys. Najbardziej zwarcie estoński charakter etniczny ma zachodnia część kraju oraz wyspy (stosunkowo niewiele jest tu napływowej ludności rosyjskojęzycznej). Na obczyźnie żyje wedle różnych obliczeń od 100 tys. do 160 tys. osób pochodzenia estońskiego (Väliseestlased). Największe ich skupiska to Federacja Rosyjska, Stany Zjednoczone, Szwecja, Kanada, Finlandia, Australia i Niemcy. W okresie przynależność kraju do ZSRR ważnym ośrodkiem emigracji estońskiej było miasto Toronto (JS).

click here to download the e-book version

TU JESTEM     CYTATY     KSIĄŻKI     CZYTELNIA     GALERIE     VARIA     LINKI     KONTAKT     HOME     projekt i wykonawstwo strony js